Компонента 1 – Транзициска помош и институционална надградба

Помошта од Европската унија преку оваа компонента е всушност помош за градење на капацитетите на институциите и поддршка за исполнување на критериумите поврзани со усвојувањето на правото на ЕУ. Таа претставува и фонд со кој ќе се покриваат мерки од компонентите 3, 4 и 5, а воедно, преку оваа компонента се поддржува учеството на Република Македонија во програмите и агенциите на Заедницата.

Финансиската помош од оваа компонента се реализира како национална и регионална.

Национална програма – К1

Национална програма

Националната програма ќе ги поддржува следните главни области на интервенција/ приоритетни оски:

1. Добро раководење и владеење на правото/ политички критериуми,

2. Економски развој и социјална кохезија,

3. Способност за преземање на обврските за членство во ЕУ,

4. Поддршка за подготвување програми и учество во програмите на Заедницата.

Во рамките на првата област се поддржуваат реформите во јавната администрација; поддршка на процесот на децентрализација; преземање на заложбите од Спогодбата за стабилизација и асоцијација; еднаква застапеност согласно со Охридскиот рамковен договор; реформата на полицијата во исполнувањето на Националната стратегија за реформи во полицијата; реформите во судството; борбата против дрога, корупција; континуирано управување во областа миграција, азил и визен режим и во целосно исполнување на Стратегијата за интегрирано гранично управување.

Истовремено, преку компонентата 1 ќе се поддржат областите на финансиско управување и контрола, процесот на децентрализирано управување со фондовите на Европската унија и создавање на вистинско партнерство помеѓу управата и граѓанското општество.

Во рамките на втората област за економски развој и социјална кохезија ќе се поддржи заокружувањето на реформите за регистрација на земјиштето и недвижнините, зајакнувањето на катастарот, контролата и супервизијата на финансиските пазари и подобрувањето на административните капацитети во областа на фискалната политика (на локало и централно ниво). Воедно, ќе се поддржат и мрежното информатичко поврзување со даночните системи во Европската унија, креирањето на сеопфатна трговска политика на Република Македонија, подобрувањето на регулаторната рамка за трговија и градење на капацитетите во областа на регионалната политика за спроведување на националните и регионални развојни планови.

На крај, во однос на преземањето на обврските од идното членство во Европската унија, компонентата 1 ќе ги поддржи областите: внатрешен пазар и конкурентност, информатичко општество, статистика, заштита на потрошувачите и здравјето, заштита на животната средина и царинската управа.

Процесот на програмирање на проектните фишеа под компонента 1 од ИПА се одвива на годишно ниво. Истиот се базира на Повеќегодишниот индикативен документ (МИПД) кој се одвива по правилото n+2.

Регионални и хоризонтални програми – К1

Регионални и хоризонтални програми

Освен Националната програма, во рамките на компонента 1 се врши и програмирање и на хоризонтални и регионални програми. Целта на овие програми е промоција на регионалната соработка и зајакнување на размената на култури и знаење помеѓу земјите кориснички, како и поддршка на иницијативи од заеднички интерес. Таа се фокусира на области како: демократија, стабилизација, политичка соработка, поддршка за спроведување на Пактот за стабилност за ЈИЕ, трошоци за функционирање на високиот претставник во Босна и Херцеговина, Сектор 4 за УНМИК во Косово и други меѓународни административни организации. Во рамките на оваа програма влегуваат и активностите ТАЕКС и СИГМА.

Исто како и програмирањето на сите компоненти на ИПА, и оваа активност се гради во рамките на Повеќегодишниот индикативен програмски документ наменет за повеќе корисници (Multi Beneficiary Multi Indicative Programming Document). Програмирањето и управувањето со Програмата се врши од страна на Европската комисија, Генералниот директорат за проширување.

Регионалните и хоризонтални програми треба да бидат комплементарни на националните програми, и да можат да дадат поддршка во повеќе области и политики кои имаат регионално влијание. Активности како нуклеарна безбедност и радијациска сигурност, образование, даноци и царина, кои имаат директно национално влијание, ќе бидат програмирани во рамки на Регионалната и хоризонтална програма, но истите ќе бидат покриени од националниот пакет-средства, т.е од Националната програма за компонента 1.

ИПА е сочинета од следниве 5 компоненти:

Компонента 1 – Транзициска помош и институционална надградба

Компонента 2 – Прекугранична соработка

Компонента 3 – Регионален развој

Компонента 4 – Развој на човечки ресурси

Компонента 5 – Рурален развој

Стратегиска кохерентна рамка